EN
İçindekiler
Gelişmekte olan ekonomilerden birisine sahip ve OECD ülkelerinden olan Türkiye’ye son zamanlarda yabancılar tarafından yapılan yatırımlar önemli bir noktaya ulaştı. Yapılacak olan yatırımlar birçok farklı şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Bunlar arasından genellikle tercih edilen yollar arasında yabancı ortaklıkların Türkiye içerisinde şubeleşerek ticari hayatlarına devam etmesi görülmektedir. Şubeleşme aşamasında Türkiye içerisinde bir yavru şirket kurulması yolu yanında direkt olarak yabancı ortaklığın şubesinin açılması da mümkündür. Bunun yanında irtibat bürosunun açılması da yabancılar tarafından izlenmekte olan yollardan birisidir. Bu makalemizde bu yöntemlerin nasıl yapıldığı ve dikkat edilmesi gereken önemli hususların neler olduğu üzerinde durulacaktır.
Tüm yabancı yatırımcılara ilişkin esaslar, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda (“4875 sayılı Kanun”) düzenlenmiştir. Bu kanun; yabancı yatırımcıların haklarının korunmasını, yatırım ve yatırımcı tanımlarında uluslararası standartlara uyulmasını, yabancı yatırımlar gerçekleştirilirken izin ve onay sisteminin bilgilendirme sistemine dönüştürülmesini amaçlamaktadır.
Yabancı yatırımcı, 4875 sayılı Kanun’un 2. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre;
Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları
Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş yabancı tüzel kişiler ve uluslararası kuruluşlar
Türkiye’de yatırım yapmayı amaçlayan yabancı yatırımcılar, Türkiye’de şirket kurabilir, şube ve irtibat bürosu açabilmektedir.
Türkiye'de Şirket Sahibi Olmak
Türkiye’de bağlı ortaklıklar çoğunlukla “Anonim Şirket” veyahut “Limited Şirket” olarak kurulmakta olup 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre işbu şirket türleri sermaye ortaklığı olarak kabul edilen tüzel kişiliklerdir. Yabancı ortaklıkların kurumsal yapısını Türkiye içerisinde de devam ettirebilmesinin en efektif yolu olarak görülen şirket kurma işlemi genel olarak 1 ila 2 hafta içerisinde tamamlanabilmektedir.
Şirket yönetimi içerisinde yer almayan (Yönetim Kurulu veya Müdürler Kurulu üyesi olmayan) Anonim ve Limited Şirket hissedarları, yalnızca taahhüt ettikleri sermaye kadarıyla şirkete karşı sorumlu olmakta, şirket borçları bakımından herhangi bir sorumlulukları bulunmamaktadır. Ancak belirtmek isteriz ki Limited Şirket ortakları bakımından işbu hususa dair bir istisna 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 35. maddesi ile düzenleme altına alınmıştır. Bu kapsamda Limited Şirket’ten kısmen veya tamamen tahsil edilemeyen veya edilemeyeceği anlaşılan amme alacaklarından şirket ortakları, sermayeleri oranında sorumlu tutulmaktadır. Bu kapsamda Limited Şirket ortağı olmak isteyen yabancıların işbu hususu da göz önünde bulundurması gerekmektedir.
Öte yandan hissedar olsun ya da olmasın, şirket içerisinde yönetim organında yer alınması durumunda, gerek Anonim gerek Limited Şirket bakımından tüm amme alacaklarından yönetimde yer alan kişiler sorumlu tutulacaktır. Yönetim organını Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu, Limited Şirketlerde ise Müdürler Kurulu oluşturmaktadır.
Türk hukukuna göre, bağlı ortaklıklar, ana şirketten ayrı ve bağımsız olup 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) hükümlerine tabidir. Ayrıca, bağlı ortaklıklar eğer söz konusuysa çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarından yararlanabilecektir.
Yabancı bir şirketin bağlı ortaklığı, Türk gerçek veya tüzel kişileri tarafından kurulan şirketler ile aynı kanunlara tabi olup yabancı uyruklu veya ikamet adresi yurt dışı olan Türk vatandaşlarının ortak olarak yapması gereken işlemler aşağıda belirtildiği gibidir:
Anonim ve Limited Şirketlerin Türkiye’de bir adrese sahip olması gerekmektedir. Kurulacak şirketin resmi adresi olarak fiziksel veya sanal bir ofis kiralama imkanı bulunmaktadır.
Kurulacak olan şirketin ortaklarının yabancı uyruklu veya ikamet adresi yurt dışı olan Türk vatandaşı olması durumunda kuruluş bildirim formunun düzenlenmesi ve ilgili yerlerin yetkili tarafından imzalanması gerekmektedir.
Yabancı uyruklu gerçek kişi ortakların pasaportlarının Türkçe tercümesi noter onaylı suretleri, vergi dairesinden alınacak vergi kimlik numaraları veya yabancılara mahsus kimlik numaralarını gösteren belge, ayrıca Türkiye'de ikamet ediyor ise noter onaylı ikamet tezkeresi gerekmektedir.
Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin bu görevi kabul ettiklerine ilişkin belgede; yabancı uyruklu pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin vergi kimlik numarası veya yabancılara mahsus kimlik numarası belirtilmesi gerekmektedir.
Bu belgenin ekinde yabancı uyruklu şirket yetkilerinin Türkçe tercümesi noter onaylı pasaport sureti ve ikameti Türkiye'de olan yabancı uyruklu için noter onaylı ikamet tezkeresi yer almalıdır.
Ticaret Sicili Yönetmeliği’nin 32. maddesi uyarınca “Yabancı bir hukuka tabi olarak yabancı bir ülkede düzenlenmiş belgelerin Türk konsolosluğundan veya Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik ettirilmesi (apostillenmesi) ve noter onaylı Türkçe çevirisi ile birlikte müdürlüğe verilmesi zorunludur.”
Yabancı bir şirketin bağlı ortaklığının faaliyetlerini Türkiye’de sürdürebilmesi için yabancı şirket ortağının “çalışma izni” alması gerekmektedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan Limited Şirketler için şirket ortağı olan müdürlerin çalışma izni alması gerekmektedir. Anonim şirketlerde ise yabancı şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesinin çalışma izni alması gerekmektedir. Söz edilen çalışma izni, diğer tüm yabancı kişilerin tabi olduğu Türkiye’de çalışma izni alınması prosedürüyle aynı şekilde gerçekleşmektedir.
Şirket Adına Şube Açılması
Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticari işletmelerin, Türkiye’de açacağı şubeleri yerli şirketlerin kuruluş prosedürü gibi tescil olmaktadır. Şube, Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşı veya yabancı uyruklu en az bir tam yetkili gerçek kişiye sahip olma şartı aranmaktadır. Yabancı bir şirketin, Türkiye’de şube açabilmesi için gerekli belgelerin Ticaret Siciline ibraz edilmek suretiyle tescilinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Yabancı firmaların, Türkiye’de şube açabilmesi için aranan en önemli şart, söz konusu yabancı şirketin sermayesinin paylara bölünmüş olmasıdır. TTK’ya göre merkezi yabancı ülkede bulunan bir işletmenin Türkiye’deki şubesinin ticaret unvanında, merkezin ve şubenin bulunduğu yerlerin ve şube olduğunun gösterilmesi şartları aranmaktadır. Ayrıca şubeler, sadece Türkiye’de elde ettikleri gelirler üzerinden vergi ödemektedirler.
Yabancı ticari işletmenin Türkiye’de birden çok şubesi olması durumunda ise ilk şubenin tescilinden sonra açılması öngörülen diğer şubeler, Türk ticari işletmelerin şubeleri gibi aynı şartlarla tescil olacaktır.
İrtibat Bürosu Açmak
Yabancı şirketler, sektörlerine ilişkin pazar araştırmalarını yapmak, yeni ticari imkanlar sağlamak amacıyla “irtibat bürosu” açmaktadırlar. Türkiye’de açılan ana şirkete bağlı temsilcilikler olan tanımlanan İrtibat büroları ile yatırımcının mal ve hizmetlerini tanıtmak ve reklamını yapmak, haberleşme ve bilgi aktarımı yapmak, teknik destek sağlamak, yerel tedarikçileri veya yetkili satıcıları mal ve hizmet kalitesi açısından denetimde bulunmak mümkün kılınmaktadır.
Türkiye’de irtibat bürosu kurabilmek için 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde öngörülen şartlar ve istenen belgeler ile birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına başvurulması gerekmektedir. İrtibat bürosunun ticari faaliyetlerde bulunmasına izin verilmemekte olup irtibat bürosu sadece izin verilen faaliyetler ve amaçlardaki faaliyetleri yürütebilmektedir.
İrtibat bürolarına ilk başvurularda, beyan edilen kapsamında verilecek azami izin süresi 3 yıldır. Bakanlık tarafından bu azami sürenin ardından irtibat bürosu olan yabancı şirketin, Türkiye’de bir şube açması ya da şirket kurması beklenmektedir.
Ancak, faaliyet sürelerini uzatmak isteyen irtibat bürolarının, faaliyet süresinin sona ermesinden önce Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne müracaat etmesi gerekmektedir. Genel Müdürlük, kendisine gelen süre uzatma taleplerini; irtibat bürosunun geçmiş yıl faaliyetlerini, bağlı olduğu şirketin Türkiye’de geleceğe yönelik iş planı ve hedefleri, hali hazırdaki ve öngörülen harcama tutarı ve çalışan sayısı gibi durumlarını gözeterek değerlendirmelerde bulunmaktadır. Ancak, Pazar araştırması ile mal ve hizmetlerin reklam ve tanıtımı için verilen izin mevzuat gereği uzatılmamaktadır.
Tercüme Hizmetleri
Yukarıda anlatmış olduğumuz işlemler sırasında Ticaret Sicili gibi Türkiye’nin resmi kurumları önünde yapılacak olan başvuruların ve belge ibrazlarının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yabancılar tarafından ibraz edilen belgeler doğal olarak yeminli tercümanlar tarafından Türkçe diline çevrilmeli ve belge ibrazları bu şekilde yerine getirilmelidir. Türkiye’de bulunan birçok tercüme ofisi sayesinde ilgili işlemler kolaylıkla yerine getirilebilmektedir. Çeviri hizmeti için partner firmamız https://www.imgetercume.com/yeminli-tercume üzerinden hizmet alabilirsiniz.
Öte yandan, yurt dışında alınmış olan ve o ülkenin hukukuna göre düzenlenen resmi belgelerin Türk konsolosluğundan veya Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik ettirilmesi (apostillenmesi) gerekmektedir. İlgili işlemin ardından Türkçeye çevirisinin gerçekleştirilmesi ve noter tasdikinin yaptırılması ile ilgili belge Türkiye Cumhuriyeti kurumlarında da geçerli hale gelecektir.
Sonuç Olarak;
Genel olarak anlattığımız üzere, yabancı ortaklıkların Türkiye’de yatırım yapmasının birçok farklı yolu bulunmaktadır. Yavru şirket kurmak bunların en başında gelirken, merkezi yabancı ülkede olan şirketin Türkiye’de şube açması veya irtibat ofisi kurması da mümkün olan yollardandır. İlgili süreç kapsamında Türkiye Cumhuriyeti kurumları önünde yürütülen işlemlerin birçok dikkat edilmesi gereken kilit noktaları bulunmaktadır. Bu sebeple işbu işlemlerin profesyonel kişiler tarafından alınan danışmanlıklar dahilinde yürütülmesi yerinde olacaktır.
